Apple đã quá nổi tiếng với những công nghệ và thiết kế đỉnh cao. Nhưng ít ai biết được rằng, đằng sau thành công “kinh điển” của Apple là một chuỗi cung ứng được tôn vinh với danh hiệu “bậc thầy”.
Chuỗi cung ứng Apple hoạt động như thế nào?
Được công bố bởi Đại học Stanford vào năm 1996, nghiên cứu "Chuỗi cung ứng của Apple: Câu chuyện giữa ba thành phố" cho mọi người thấy một cái nhìn tổng quan về mô hình "đẳng cấp" này.
Khi nhìn vào mô hình trên, nhiều người khá bất ngờ khi Chuỗi cung ứng của Apple không khác gì so với vô vàn công ty khác. Bắt đầu với quá trình nghiên cứu và phát triển, sau đó là hợp tác với các nhà cung cấp, và cuối cùng là tổng kết để tối ưu hóa doanh thu & chi phí, những công đoạn hết sức "bình thường".
Và cũng chẳng có gì bất ngờ khi nhìn kỹ hơn vào vị trí diễn ra các công đoạn đó.
Từ nguyên vật liệu đầu vào khắp nơi trên thế giới, Apple sẽ thỏa thuận vận chuyển tất cả về điểm tập trung lắp ráp tại Trung Quốc. Sau khi hoàn thành, sản phẩm xuất xưởng sẽ được vận chuyển trực tiếp tới tay người dùng qua UPS hoặc FedEx nếu họ mua trên trang chủ của Apple.
Đối với cửa hàng Apple hay các đối tác bán lẻ khác, sản phẩm Táo khuyết sẽ được vận chuyển số lượng lớn về kho hàng chính tại Elk Grove, California để chờ phân phối. Vào cuối vòng đời của mình, khách hàng có thể gửi trả các sản phẩm Apple để chúng được tái chế an toàn.
Chuỗi cung ứng Apple tỏ ra hiệu quả đến mức, đến tận hiện tại, tức là sau hơn 20 năm được Stanford công bố, mô hình quản lý chuỗi cung ứng này vẫn không có nhiều thay đổi ở Apple, và ngày càng sẽ được tối ưu hóa cho ưu việt hơn.
Không có gì đặc biệt, nhưng tại sao Apple lại quá hiệu quả?
Là do đầu tàu Tim Cook đã đưa ra ba "sắc lệnh" buộc mọi nhân viên phải tuân thủ: Cắt giảm tồn kho, đóng bớt kho hàng và khuyến khích các nhà cung ứng "đấu đá" với nhau.
Tim Cook, CEO đương nhiệm của Apple được đích thân Steve Jobs mời về từ năm 1998 khi ông tái gia nhập Táo khuyết.
Được mệnh danh là "Chuyên gia Chuỗi cung ứng", Tim Cook là người dẫn đầu trong những kế hoạch cắt giảm hao phí và đưa ra các tiêu chí theo dõi tồn kho nhằm hạn chế số lượng nhà cung cấp cũng như kho hàng, tinh giản và tối ưu hóa cả Chuỗi cung ứng của Apple.
Tim Cook có một niềm tin mãnh liệt rằng tồn kho là nguyên nhân chính làm giảm giá trị các sản phẩm công nghệ như Điện thoại thông minh, máy tính bảng hay laptop. "Tồn kho là cội nguồn của tội ác" Tim Cook từng nhận định.
Vì giá trị của sản phẩm sẽ giảm 1-2% mỗi tuần trong lúc lưu kho, Tim Cook đã chia sẻ cách ông quản lý hàng tồn kho Apple: "Bạn phải coi nó như là sản phẩm bơ sữa, thời gian lưu kho chỉ làm gia tăng thêm vấn đề mà thôi."
Theo Apple Insider: "Ngay từ những ngày đầu, Tim Cook đã ra lệnh đóng cửa 10 trong tổng số 19 kho hàng của Apple nhằm giảm số lượng tồn kho, đến tháng 9 năm 1998 (tức chỉ vài tháng sau khi ông gia nhập) thời gian tồn kho trung bình của Apple giảm từ 30 ngày xuống chỉ còn … 6 ngày."
Một so sánh về khả năng quản lý tồn kho của các tập đoàn công nghệ hàng đầu vào năm 2011 cho thấy Apple bỏ xa các đối thủ khác như Dell, HP, Blackberry hay Motorola.
Các nhà phân tích đã đưa ra nhận định trên dựa vào Hệ số vòng quay hàng tồn kho (Giá vốn / Hàng tồn kho bình quân), với chỉ số của Apple cao gấp 2 lần so với Dell, 4,5 lần Blackberry, 5 lần HP, và 5,5 lần Motorola, thể hiện khả năng quản trị hàng tồn kho "đỉnh cao" của Táo Khuyết.
Hơn thế nữa, vào tháng 7 năm 2011, Apple còn làm nên điều "không tưởng" khi bán sạch tất cả iPad 2 vừa cho ra lò, loại bỏ toàn toàn chi phí lưu kho.
Không những giữ vững được "phong độ" mặc cho thị trường ngày một cạnh tranh. Vào năm 2012, Apple còn giảm số ngày tồn kho trung bình xuống chỉ còn … 5 ngày. Con số ấn tượng này đã nhanh chóng đưa tên tuổi Apple lên hàng "bậc thầy" Chuỗi cung ứng, bỏ xa hai đối thủ xếp thứ 2 và 3 trong ngành công nghệ là Dell (10 ngày tồn kho) và Samsung (21 ngày tồn kho).
Số ngày tồn kho kỷ lục này còn là một lợi thế cạnh tranh cực kỳ "nguy hiểm" trong thị trường công nghệ của Apple. Vì mỗi khi có yếu tố đột phá xuất hiện trên thị trường, các sản phẩm "lỗi thời" trong kho sẽ nhanh chóng bị mất giá trị, trở thành một "cục nợ" không ai mong muốn.
Nghệ thuật hợp tác của Apple
"Ngay khi nắm trong tay Chuỗi cung ứng của Apple, Tim Cook ngay lập tức giảm số lượng nhà cung cấp từ 100 xuống chỉ còn 24, ép các công ty còn lại phải "đấu đá" lẫn nhau để giành được đơn hàng", theo San Oliver từ Apple Insider.
Tuy hiện tại số lượng nhà cung cấp cho Apple đã lên tới hơn 785 đối tác khắp 31 nước. Nhưng Apple dưới thời Tim Cook vẫn liên tục áp dụng các "chiến thuật" hợp tác chứ không đơn thuần chỉ là quan hệ mua bán.
Theo danh sách nhà cung cấp chính thức của Apple vào năm 2015, 97% chuỗi cung ứng của Táo khuyết (bao gồm cả thu mua, sản xuất và lắp ráp) chỉ nằm trong tay 200 đối tác trọng điểm. Điều này đồng nghĩa với việc 585 nhà cung cấp còn lại chỉ được hưởng 3% miếng bánh Apple, tạo nên một áp lực cạnh tranh khổng lồ.
Đối với các nhà cung cấp chính, Apple luôn ưu tiên ký các hợp đồng dài hạn và sử dụng nguồn tiền mặt "dư dả" của mình để đặt cọc trước nhằm thương lượng các chi phí thấp nhất và số lượng dự trữ lớn nhất có thể.
Chiến thuật hợp tác trên cho phép Apple:
- Giảm thiểu rủi ro sản xuất, đảm bảo doanh thu không bị mất vào tay đối thủ.
- Linh hoạt gia tăng sản lượng bằng cách "chia" nhỏ ra cho nhiều đối tác.
- Khuyến khích cả nhà cung cấp lớn và nhỏ liên tục cạnh tranh với nhau.
- Ký các hợp đồng "độc quyền" nhằm hạn chế đối thủ có thể mở rộng khả năng sản xuất.
Khả năng dự đoán "đỉnh cao"
Với số lượng sản phẩm khiêm tốn của mình (Apple chỉ có 26.000 sản phẩm vào năm 2013, rất thấp so với mặt bằng chung), Tim Cook và đội ngũ dự báo luôn hướng tới việc đưa ra những con số chính xác nhất có thể.
Từ số lượng đơn đặt trước của mình, Apple kết hợp với những cuộc khảo sát người dùng, vòng đời của iPhone có mặt trên thị trường, và nhiều số liệu không được công bố khác để dự đoán số lượng "táo" cần được sản xuất trong mỗi 150 ngày tới.
Tiến xa hơn thế, không chỉ dự đoán số lượng sản phẩm bán ra, Apple còn nghiêm túc xem xét các công nghệ mà các đối thủ đang theo đuổi và có thể ra mắt ngay trong năm tới.
Bằng các dự báo này, Apple sẽ chủ động thương thuyết các hợp đồng dài hạn để giảm thiểu hơn nữa chi phí đầu vào, và xa hơn nữa là "giành" trước khả năng sản xuất của các nhà cung cấp, giảm thiểu lượng nguyên vật liệu có thể đến tay đối thủ.
Lê Thanh Sang
Tri Thức Trẻ
